23 september 2021
Er is een wereldwijd tekort aan verteporfine (Visudyne®), een oogheelkundig medicijn. Een kleine groep patiënten loopt hierdoor het risico op een permanente vermindering van het gezichtsvermogen. De gevolgen van dit tekort zijn ernstig, want er is voor een aantal zeldzame oogaandoeningen geen goed alternatief. Dit meldt het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG). Voorlopig is de enige oplossing de kleine voorraad zo eerlijk mogelijk te verdelen. We zetten de zaken voor u op een rijtje.
Visudyne: essentieel bij enkele zeldzame oogziekten
Visudyne is geregistreerd voor twee verschillende aandoeningen die abnormale vaatgroei in het oog kunnen veroorzaken. Die abnormale vaatgroei wordt choroïdale neovascularisatie genoemd en kan verschillende oorzaken hebben: een specifieke, zeldzame vorm van maculadegeneratie (een ziekte die het centrale deel van het netvlies, de macula, aantast) en een ernstige vorm van bijziendheid, pathologische myopie. Behalve voor deze geregistreerde indicaties wordt Visudyne vooral ook off-label gebruikt om goedaardige bloedvatgezwellen in het vaatvlies van het oog (chorioidea hemangiomen) en vochtblaasjes in het oogvlies (serosa) tegen te gaan. Onbehandeld kunnen al deze aandoeningen het gezichtsvermogen blijvend aantasten. Visudyne wordt via een infuus toegediend, waarna een laserbehandeling volgt om het medicijn te activeren en zo abnormale groei van bloedvaatjes in het oog tegen te gaan. Dit heet fotodynamische therapie (PDT).
Oorzaken & consequenties
Er is momenteel een wereldwijd tekort aan Visudyne, ontstaan door productieproblemen bij de enige fabrikant van het geneesmiddel in de Verenigde Staten. De fabrikant van Visudyne verwacht dat het middel in het eerste kwartaal van 2022 weer leverbaar zal zijn. Jaarlijks worden in Nederland naar schatting zo’n 700 mensen met Visudyne behandeld voor wie geen adequate alternatieve behandeling bestaat. De gevolgen voor deze patiënten kunnen erg groot zijn: zonder PDT lopen zij het risico op permanente schade aan hun gezichtsvermogen.
Hoe nu verder?
Er zijn nog maar enkele flacons Visudyne beschikbaar in Nederland. Om dit restant zo eerlijk mogelijk te verdelen heeft het Nederlands Oogheelkundig Gezelschap (NOG) een prioriteringsschema opgesteld. Daarin hebben mensen die zonder behandeling ernstige slechtziendheid of maatschappelijke blindheid (deze mensen zien <5% of hebben een gezichtsveld kleiner dan 10 graden) riskeren de hoogste prioriteit. Iemand die maatschappelijk blind is kan nog wel omtrekken en licht en donker zien. Een centrale commissie van experts zal aan de hand van dit schema bepalen welke patiënten de laatste flacons ontvangen. Staatssecretaris Broekers-Knol (Justitie, namens de staatssecretaris van Volksgezondheid) heeft verder in een Kamerbrief aangegeven dat het op zo’n korte termijn niet mogelijk is Visudyne in apotheken te bereiden (magistrale bereiding) of om een productielijn op te zetten in Nederland. Dat maakt het tekort aan Visudyne zeer nijpend: er zijn geen alternatieven, de levering is in ieder geval tot begin volgend jaar opgeschort en deze situatie heeft voor een kleine groep patiënten enorme gevolgen.
Reacties op het tekort
Behalve in de politiek en binnen de beroepsgroep van oogartsen is er ook in de binnen- en buitenlandse media aandacht geweest voor het tekort aan Visudyne. In Nederland spraken oogartsen, oogziekenhuizen en patiënten zich uit. In België zouden nog maar 9 flacons beschikbaar zijn voor zo’n 200 patiënten. Andere Europese landen (o.a. Frankrijk en België) hebben net als Nederland triage-documenten opgesteld om hun voorraden Visudyne eerlijk te verdelen.
Ook Medicijn voor de Maatschappij staat met de rug tegen de muur; omdat er zoals gezegd geen mogelijkheid is om Visudyne zelf te bereiden. Het is op dit moment ook niet mogelijk een andere productieroute te faciliteren. Het zijn juist deze schrijnende situaties die we willen voorkomen. Medicijnen moeten beschikbaar zijn en blijven, óók voor zeldzame aandoeningen. Daarom blijven wij ons samen met artsen en apothekers inzetten voor duurzame beschikbaarheid van geneesmiddelen.
Medicijn voor de Maatschappij ondersteunt artsen en apothekers en probeert geneesmiddelentekorten te voorkomen. Als u in de praktijk een (dreigend) tekort tegenkomt dan kunt u dit bij ons melden via onderstaand contactformulier. We reageren doorgaans binnen vijf werkdagen en denken graag met u mee. In sommige gevallen kunnen we ook de verbinding zoeken met andere betrokken partijen of zelf een rol spelen in het beschikbaar maken van een medicijn.
