Veel geneesmiddelontwikkeling voor zeldzame ziekten vindt plaats in academische ziekenhuizen. In het geval van vanishing white matter gaat binnenkort een bijzondere therapeutische trial starten. Een oud medicijn zal worden onderzocht in patiënten met de zeldzame ziekte. We spreken professor dr. Marjo van der Knaap, onder andere hoofd van het Amsterdam Leukodystrofie Centrum en baanbrekend onderzoekster op het gebied van leukodystrofieën. Want hoe gaat de vondst van een potentieel geneesmiddel in z’n werk? En hoe gaat het onderzoek eruit zien?
De genetische oorzaak vormt de basis
Professor dr. Marjo van der Knaap vertelt aan Medicijn voor de Maatschappij:
“Zo letterlijk is het: we hebben te maken met een erfelijke, progressieve ziekte waarbij de witte stof in de hersenen verdwijnt. De genetische oorzaak is inmiddels gevonden. Op basis daarvan zijn we verder gaan werken. Vastgesteld is dat er één oorzaak is, namelijk het steeds ‘aan’ staan van de cellulaire stressrespons van het lichaam. Dé vraag is natuurlijk hoe die te remmen.”
De herontdekking van een oud medicijn
“Op een gegeven moment zijn we een oud middel tegen hypertensie (hoge bloeddruk) op het spoor gekomen, dat ook de cellulaire stressresponse remt: Guanabenz. Het stamt uit de jaren ’80. Sinds 2010 is het niet meer op de markt omdat er nieuwere middelen zijn gevonden met een betere balans tussen effect op de bloeddruk en bijwerkingen. De belangrijkste bijwerking van Guanabenz is slaperigheid, waarvoor overigens gewenning optreedt.”
Het werkt in muizen
“Inmiddels weten we dat Guanabenz een positief effect heeft bij muizen met vanishing white matter: het zorgt ervoor dat ze veel beter zijn, bijna normaal.”
Klinisch onderzoek
“Als COVID-19 achter de rug is gaan we kijken of het werkt bij patiënten met vanishing white matter. Dat proberen we uit via een trial waaraan ZonMw, de Hersenstichting en meerdere patiëntenorganisaties mee betalen. We kunnen met 30 patiënten aan de slag. Er zijn specifieke criteria om aan de trial mee te kunnen doen: onder andere de reistijd naar ons ziekenhuis moet redelijk zijn en we gaan werken met jonge kinderen die nog kunnen lopen, omdat er dan een kans is dat er nog iets aan te doen is; dat betekent kinderen die voor hun zesde ziek zijn geworden en maximaal 14 jaar zijn.
We hopen op 1 juni 2021 te kunnen starten.”
